Als boer in Nederland sta je aan het hoofd van een bedrijf dat constant in beweging is. Dankzij regelgeving die regelmatig verandert, maar ook door trends en technologische ontwikkelingen. Stil staan is geen optie, aldus melkveehouder Boer Martin. “De politiek bemoeit zich steeds minder met marktregulering.”
Behalve met zijn (inmiddels) vrouw Wilma maakten we in Boer Zoekt Vrouw ook kennis met de melkveehouderij van Martin van der Peet. De vijftigjarige Martin is geboren en getogen op de boerderij onder de rook van Heemstede en nam samen met zijn broer het bedrijf over van zijn vader. Sinds een aantal jaar runt hij de boerderij met zestig koeien en 45 stuks jongvee alleen.
Op de afgesproken tijd voor het interview staat hij nog in de stal bij zijn koeien. “Ja, dat kan weleens een paar minuten langer duren”, lacht hij. Van der Peet is een positief mens dat van jongs af aan al wist dat hij het boerenbedrijf van zijn vader wilde overnemen. Als tiener molk hij voor het naar school gaan nog vlug even een paarkoeien, om zich na schooltijd ‘het rambam’ te fietsen om sneller dan zijn broer thuis te zijn en op de tractor nog wat klusjes te mogen doen. Martin: “Zo is het enthousiasme begonnen. De keuze om boer te worden is zo onbewust gemaakt.”
Wat betekent het voor je privéleven om agrariër te zijn?
“Het is een manier van leven. Het moet naast werk ook een flink deel liefhebberij zijn, anders houd je het niet vol. Ook in deze moderne tijd maak je veel meer arbeidsuren dan bij een gemiddelde baan. Als een koe moet afkalven, moet je er soms ‘s nachts uit om te helpen met de bevalling. Het is soms een asociaal bestaan, je bent nooit echt vrij. Vakanties of een vrije dag nemen zijn niet eenvoudig. Dan moet je een vervanger regelen. Het vele uren werken is doorgaans goed te doen, omdat je woont bij je werk. Dat is vrijwel noodzakelijk; als je drie keer op een dag heen en weer moet om je beesten te controleren dan word je hoorndol.”
Is het nog rendabel om boer te zijn in Nederland anno 2014?
“Op dit moment zijn de opbrengsten goed, maar het blijft een punt van aandacht om je kosten in de hand te houden. Momenteel zie je dat je met al die nieuwe ontwikkelingen mee moet. Dat brengt kosten met zich mee; een nieuwe tractor is elk jaar 5 procent duurder.”
De overheid ziet graag een integraal duurzame sector in Nederland vanaf 2023.
“Daar is veel discussie over bij de LTO, de Land- en Tuinbouw Organisatie. Wat is duurzaamheid precies, en aan welke eisen moet je dan voldoen? Dat is lastig om daar nu al een uitspraak over te doen. De LTO trekt daar een voortrekkersrol in en biedt hun kennis en kunde aan bij de individuele leden.”
Hoe vang je prijsschommelingen op?
“Dat kan bijna niet. Je moet altijd kostenbewust bezig zijn. In periodes dat het beter gaat moet je investeringen naar voren halen, in mindere periodes stel je die uit. Verder blijft het lastig; veel financiële middelen liggen vast, zoals gebouwen en grond. Daar kan je niet in sturen. Op langere termijn kun je je bedrijf versimpelen. De toekomst van het landbouwbeleid gaat er steeds meer vanuit dat de handel en de economie de prijs bepalen. De politiek bemoeit zich steeds minder met marktregulering. Dat is een trend die steeds verder door gaat.”
Is dat een goede ontwikkeling?
“Het is spannend. Je hebt een sterke belangenvereniging nodig. Daarnaast vind ik het belangrijk dat je lid bent van een afzetcoöperatie. Als individueel veehouder heb je weinig invloed op de regelgeving. Met nieuwe regels moet je gaan nadenken over hoe je de regels kunt inpassen. Dat is lastig; het betekent dat je minder flexibel bent en solide moet zijn, aan de veilige kant moet blijven en niet te veel risico’s kunt nemen. Ik probeer het als een uitdaging te zien.”
Maakt dat het minder leuk?
“Je denkt soms wel eens ‘moet ik nu van elk dier bijhouden wat ik er mee doe?’ Voor veel Nederlandse boeren voelen die aanvullende eisen qua milieu, hygiëne en dierenwelzijn als beklemmend en lastig. Het is niet altijd makkelijk dat in je bedrijf te implementeren en je kosten worden hoger. Maar als er tegenover staat dat je producten beter in de verkoop staan dan snap je het nut en de noodzaak van die regels beter. Zo zie je nu dat ermede dankzij die nieuwe regelgeving veel meer export van melkproducten is naar Aziatische landen.”
Het voordeel bij een nadeel.
“Klopt. De Chinese economie is booming, en ze hadden daar schandalen met melkproducten. Door de strenge eisen en controle op Nederlandse melkproducten zijn deze heel betrouwbaar, daarin staan we wereldwijd heel hoog aangeschreven. De afgelopen paar jaar heb ik geregeld gedacht ‘waarom moeten we nu zo voorop lopen qua terugdringing in medicijngebruik, streefwaardes en nadrukkelijke registratie’? Als je dan ziet dat de verkoop van babyvoeding zo’n enorme impuls krijgt mede daardoor dan snap je het economische belang er van. Dat controlemechanisme kun je nu in klinkende munt omzetten. Zo wordt het invoeren van nieuwe regels voor veel boeren verteerbaar.”
Wat voor trends zie je nog meer?
“Er zijn nu veel acties om asbest in stallen te verwijderen en zonnepanelen op het dak te leggen. Dat verduurzaamt het stroomverbruik bij de machines in je stal. Een van de nieuwe trends is dat tractorenop stroom gaan werken, die zie je al langskomen op vakbeurzen. Dat is momenteel echt een hype. Het is ook mijn volgende project waar ik aan de slag mee wil. Als je zonnepanelen hebt, heb je je eigen stroom. Daarop ben ik mij aan het oriënteren. Dat is waarschijnlijk mijn volgende stap. Het zijn grote investeringen, je moet direct een stap van vijf jaar vooruit zetten.”
Een andere trend is dat er in grotere steden steeds meer ecologische en biologische supermarkten komen.
“Mensen willen weten waar hun voedsel vandaan komt. Dat merk je: als ik met mijn beesten in het weiland loop krijg ik daar vaker reacties op van mensen. Op een pak melk kan je al zien welke boerderij het vandaan komt. Het wordt allemaal helderder en inzichtelijker; je weet steeds beter wat je eet of drinkt.”
Heb je eigenlijk zakelijk nog profijt gehad van Boer Zoekt Vrouw?
“Niet echt. Ik heb een paar keer producten gekregen waarvan de afzender hoopte dat ze in beeld zouden komen. Dat waren geen dure producten. Zeker niet als je het afzet tegen de hoeveelheid tijd die ik kwijt was aan het programma en dus niet kon werken.”
De hele bijlage is ook hier te lezen.
Smart Media stuurt mij regelmatig op pad om mensen te spreken over de meest diverse onderwerpen. Ik vind het leuk dat het niet alleen muzikanten zijn, maar ook mensen buiten de muziek. Daarbij gaat het altijd om een specifiek onderwerp. Deze keer vroegen ze mij om een interview te doen met melkveehouder Martin. Hoewel ik in de Beemster ben geboren, bestaan mijn enige ervaringen met boerderijen uit bezoekjes aan de kinderboerderij. Het was mijn vriendin die, toen ik vertelde dat ik voor de bijlage Agri & Food een interview met een boer genaamd Martin ging interviewen, door had dat de boer in kwestie Boer Martin was uit het populaire (en door haar bekeken) tv-programma Boer Zoekt Vrouw. Twee dagen later zat ik op de OV-fiets richting zijn boerderij, waar ik allerhartelijkst ontvangen werd en aan de keukentafel het bovenstaande interview plaats vond.